(Vụ án hành chính do vợ chồng ông Lê Văn Phê khởi kiện Ban quản lý Rừng phòng hộ tỉnh Bà Rịa- Vũng tàu)

Ngày 08/11/1994, ông Lê Văn Phê ký hợp đồng số 08/HĐK khoán bảo vệ rừng, trồng rừng phòng hộ ven biển với Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu-Phước Bửu với tổng diện tích khoán là 23,5 ha; thời hạn hợp đồng đến 08/11/2044.

Ngày 08/3/2005, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu có công văn số 121/NN-LN có nội dung: Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu-Phước Bửu bàn giao rừng và đất lâm nghiệp cho Ban quản lý Rừng phòng hộ tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu và tiến hành thanh lý hợp đồng khoán đã ký với các hộ gia đình; Ban quản lý Rừng phòng hộ có trách nhiệm lập lại hợp đồng với các hộ gia đình đã nhận khoán trước đây.

Ngày 04/9/2007, ông Phê và Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu-Phước Bửu tiến hành thanh lý hợp đồng số 08/HĐK. Sau đó, ông Phê có đơn xin tái lập hợp đồng khoán bảo vệ rừng và trồng rừng phòng hộ nhưng Ban quản lý Rừng phòng hộ không đồng ý ký hợp đồng với lý do ông Phê đã tự ý chuyển giao cho nhiều người khác thực hiện hợp đồng số 08/HĐK.

Ngày 19/3/2012, ông Phê có đơn khởi kiện hành chính yêu cầu Ban quản lý Rừng phòng hộ Bà Rịa-Vũng Tàu tái lập hợp đồng khoán bảo vệ rừng và trồng rừng theo các điều khoản đã thỏa thuận trong Hợp đồng 08/HĐK trước đây.

Tại Bản án hành chính sơ thẩm số 11/2012/HCST ngày 11/9/2012, TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã bác đơn khởi kiện của ông Lê Văn Phê. Bản án bị kháng cáo. Tại Bản án hành chính phúc thẩm số 49/2012/HC-PT ngày 26/12/2012, Tòa Phúc thẩm TAND tối cao tại thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định y án sơ thẩm.

Tại phiên họp ngày 15/4/2014, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã quyết định hủy Bản án hành chính phúc thẩm và Bản án hành chính sơ thẩm; giao cho TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu giải quyết vụ án theo thủ tục tố tụng dân sự. Quyết định của Hội đồng Thẩm phán có vấn đề pháp lý quan trọng là:

Hợp đồng số 08/HĐK ký ngày 08/11/1994 giữa vợ chồng ông Lê Văn Phê và Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu-Phước Bửu là hợp đồng dân sự. Do có sự thay đổi về một bên tham gia hợp đồng (Ban quản lý rừng phòng hộ tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu được giao nhiệm vụ thay thế Ban quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Bình Châu-Phước Bửu) dẫn đến có sự kiện thay đổi hợp đồng với Ban quản lý Khu bảo tồn. Việc thanh lý hợp dồng với Ban quản lý Khu bảo tồn cũng như ký hợp đồng mới với Ban quản lý Rừng phòng hộ đều là giao dịch dân sự. Vì vậy, tranh chấp về việc chấm dứt hay tiếp tục thực hiện hợp đồng số 08?HĐK hay yêu cầu ký hợp đồng khoán mới đều là tranh chấp dân sự và phải được giải quyết bằng vụ án dân sự chứ không phải vụ án hành chính. Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm xác định việc từ chối ký kết hợp đồng là hành vi hành chính (giống như hành vi từ chối giao đất) để giải quyết vụ án hành chính là không đúng pháp luật.

Vấn đề pháp lý có thể rút ra là:

Khi quan hệ được xác lập là hợp đồng dân sự thì dù có sự thay đổi về chủ thể tham gia hợp đồng bằng quyết định hành chính, các tranh chấp về việc thực hiên, thay đổi, chấm dứt hợp đồng vẫn là tranh chấp dân sự chứ không phải tranh chấp hành chính; yêu cầu giải quyết tranh chấp phải được giải quyết theo tố tụng dân sự chứ không phải tố tụng hành chính.